Motywacja w sporcie

Motywacja w sporcie to temat często i chętnie podejmowany. To zagadnienie najczęściej poruszane w kontekście obszaru działania psychologii sportu. Jednak równie często wiedza z tego zakresu jest niepełna, a czasem nawet błędna. Co trzeba wiedzieć o motywacji w sporcie?

Motywacja w sporcie – dlaczego jest taka ważna?

Motywacja jest podstawą sportowych osiągnięć. Definiuje się ją jako gotowość do wydatkowania energii i chęci do ciężkiej pracy mimo zmęczenia, bólu czy nudy. Motywacja wpływa na wszystkie pozostałe czynniki warunkujące sukces sportowy np. na dietę czy stopień zaangażowania w trening.

Mówiąc prościej, motywacja to taka siła napędowa popychająca do działania. To dzięki niej dbasz o przygotowanie zdrowych posiłków i idziesz na trening, mimo że najchętniej zostałbyś w domu i poleżał pod kocem w towarzystwie Netflixa. Motywacja dotyczy wszystkich aspektów życia, ale sportu szczególnie. Sportowy tryb życia wymusza wiele wyrzeczeń, które nie mogłyby się udać bez silnej motywacji. Bez motywacji nie byłbyś w stanie podjąć żadnego działania, bo nie widziałbyś w tym żadnego sensu.

Motywacja w sporcie – zewnętrzna czy wewnętrzna?

Motywację dzielimy na zewnętrzną i wewnętrzną. Zewnętrzna pojawia się wtedy, gdy podejmujemy działanie ze względu na nagrody (a zatem zewnętrzne czynniki), jakie możemy zdobyć, np. pieniądze, stypendia czy medale. Z kolei motywacja wewnętrzna to zapał do wykonywania działania dla samej aktywności. W tym wypadku działanie jest przyjemnością samą w sobie. Osoby wewnętrznie zmotywowanej nie trzeba zachęcać dodatkowymi nagrodami. Przypomnij sobie, jak będąc dzieckiem grałeś z kolegami w piłkę. Liczyła się tylko gra i radość, jaką dawała. To przykład modelowej motywacji wewnętrznej.

Taki charakter motywacji dominuje u dzieci rozpoczynających przygodę ze sportem. Radość, zabawa, satysfakcja z nabywania kolejnych umiejętności, możliwość przebywania z kolegami to najważniejsze korzyści płynące z uczestnictwa w sporcie. Motywacja wewnętrzna przeważa także wśród sportowych mistrzów. I choć im bardziej profesjonalny poziom rywalizacji, tym trudniej o jasne rozróżnienie rodzaju motywacji. Już na poziomie rozgrywek młodzieżowych pojawiają się nagrody zewnętrzne, zainteresowanie mediów czy stypendia sportowe. Dlatego psychologia sportu tak duży nacisk kładzie na rozwój i podtrzymywanie motywacji wewnętrznej.

Dążenie do sukcesu vs lęk przed porażką

Motywacja w sporcie jest wypadkową dwóch czynników: dążenia do sukcesu i lęku przed porażką. Dążenie do sukcesu to chęć zmierzenia się z przeciwnościami i zaprezentowania swoich możliwości. Sportowiec, u którego pojawia się silne dążenie do sukcesu będzie aktywnie szukał możliwości do rywalizacji i chętnie w niej uczestniczył.  Z kolei lęk przed porażką dominuje, gdy zawodnik unika rywalizacji z obawy o możliwość odniesienia porażki. Może pojawić się także niepokój związany z możliwym doświadczeniem wstydu czy upokorzenia. Zawodnik, u którego przeważa lęk przed porażką przecenia wartość swoich przegranych i kwestionuje odniesione zwycięstwa. Tutaj także z pomocą przychodzi psychologia sportu, ucząc zawodnika technik pozwalających na obniżenie lęku.

[irp posts=”189″ name=”Dławienie emocjonalne – jak sobie z nim radzić?”]

Silna i słaba motywacja

Te określenia kojarzą nam się jednoznacznie: silna motywacja to coś dobrego, natomiast słaba motywacja to zjawisko negatywne. Po czy poznać natężenie motywacji w sporcie?

Cechy silnie zmotywowanego zawodnika:

• dążenie do celu mimo przeszkód lub konkurencyjnych działań (np. młody zawodnik rezygnuje z imprezy z kolegami, bo wie, że jutro gra czeka go ważny mecz),
• potrafi dostrzec długofalowe skutki swoich działań, nie zadowalają go szybkie i mało ambitne zadania czy nagrody, stawia przed sobą długoterminowe cele,
• dobrze zapamiętuje sytuacje, w których doszło do przerwania zadania i stara się wyeliminować to, co wcześniej mu przeszkodziło (np. źle przygotowany sprzęt uniemożliwił biathloniście ukończenie wyścigu. Jeśli jest to zawodnik o silnej motywacji, to przed kolejnym startem poświęci więcej czasu na przygotowanie sprzętu),
• koncentracja na swoich zadaniach i nieuleganie presji grupy (np. ten sam młody zawodnik zostaje na treningu, mimo że część kolegów z niego rezygnuje).

Zawodnik o słabej motywacji:

• nie wykazuje chęci treningu, zwłaszcza gdy cele są ambitne i odległe w czasie (co oznacza, że będzie musiał włożyć wiele pracy w ich osiągnięcie),
• nie angażuje się pełni w ćwiczenia wykonywane na treningu (np. nie wykonuje wszystkich powtórzeń zadanych przez trenera),
• skraca trening lub całkowicie go opuszcza (szuka okazji, by w nim nie uczestniczyć).

Motywacja w sporcie to pojęcie szerokie i nie tak jednoznaczne, jak mogłoby się wydawać (lub jak sugerują „trenerzy mentalni” czy mówcy motywacyjni). Dlatego też kolejne posty także poświęcone będą zagadnieniom motywacji: zależności między motywacją a sportowym wykonaniem, sposobami rozwijania motywacji zarówno u dorosłych zawodników, jak i u dzieci, oraz temu, dlaczego sama motywacja nie wystarczy do odniesienia sukcesu.

Motywacja to jedna z najważniejszych umiejętności mentalnych. Równie ważna jest pewność siebie. Przeczytaj także czym jest pewność siebie, jak ją ćwiczyć oraz jak kształtować ją u dzieci.